Villafranca del Bierzo

Donejakue bideak berebiziko garrantzia izan zuen erromatarren aurretik habitatua egon zen eremu horren garapenean. Alfontso VI.aren garaian, XI. mendean, erromesendako hainbat ospitale sortu ziren inguruan: San Lazaro, Santiago eta San Roke. Villafrancak garapen kultural eta ekonomiko handia lortu zuen bere markesgoa ezarrita. Villafrancako markesek hainbat eraikin erlijioso eta zibilen sorrera bultzatuko dute. Hainbat kongregazio erlijioso finkatu ziren herrian, bakoitza bere komentu eta monasterioekin. Herria atsedenlekua da, Valcarce ibaiaren haranari aurre egin baino lehen.

• Santiago eliza: 1186ko tenplu erromanikoa, nabe bakarrekoa eta Barkamenaren portada bikainarekin. Kalisto III.a aita santu espainiarrak ate horretatik igarotzen ziren erromes gaixo edo elbarriei Santiagora iritsi balira bezalako induljentziak ematen zizkien. Eraikin soila da, erromanikoa, eta oso aberatsa kapitelen ikonografian.
• Tejedores auzoa: izen horrekin ezagutzen da, aurreko mendeetan hiribilduko langileen gremioak bertan bizi zirelako, gehienak ehungintzan aritzen zirenak.
• La Anunciada: Santiagoko erromesendako ospitale zahar baten hondakinen gainean eraikia, 1606an. La Anunciada komentuko altzifrea, benetako mugarria paisaian, Espainiako handiena eta urtetsuena da.
• Uraren kalea: kale osoa benetako heraldika-museoa da, bai eta arkitektura barrokoaren –zibila zein erlijiosoa– erakustoki garrantzitsua ere, non donejakueko garrantzi handiko monumentu batzuk nabarmentzen diren.
• Kolegiata: gotiko berantiar batean egindako eraikina, Errenazimentuko elementu propioekin eta, batez ere, Barrokokoekin.
• Villafrancako markesen gaztelu-jauregia: hiribilduaren goialdean dago, eta batez ere XVI. mendean eraikitako eraikin bati dagokio.
• La Alameda: lorategi erromantikoa, 1882an eraikia. Erdian "la Chata" izeneko iturria dago, Carracedoko Andre Maria monasterioko XVI. mendeko klaustro nagusitik ekarria.
• San Frantzisko Asiskoa: frantziskotarren komentua izan zen, eta bertako eliza baino ez da kontserbatzen. 1213an sortu zen, eta tradizioak San Frantzisko bera izendatzen du fundatzaile.