Nafarroako Gobernuak utzitako argazkia
informazioa
PROBINTZIA: Nafarroa
AUTONOMIA-ERKIDEGOA: Nafarroako Foru Komunitatea
DISTANTZIA SANTIAGORA: 744 km
TURISMO BULEGOA
Kale Nagusia 2
31400 Zangoza
Tel.: 948 871 411
E-maila: oit.sanguesa@navarra.es
ESTEKA INTERESGARRIAK
INTERESEKO TELEFONOAK
Babes zibila: 649 944 278
Osasun-zentroa: 948 871 440
FESTAK ETA APARTEKO EKITALDIAK
- Zaindariaren jaiak: irailaren 11tik 17ra, San Sebastianen omenez.
- Errege Magoen autoa: Nafarroako interes turistikoko jaia, urtero urtarrilaren 6an antzezten da.
Zangoza mugako eta Donejakue bideko herria da, mendiaren eta ibaiertzaren arteko nahasketa, ikusteko eta bizitzeko hiria.
Hiria terraza batean dago, Aragoi ibaiaren ondoan, non Onsella ibaiak ere urak isurtzen baititu. 1787an, ibaiaren ur-goraldi batek hirira sartzeko eta handik irteteko Erdi Aroko zubia eraman zuen. Zazpi begi eta 120 metro luze zituen eraikuntza horrek, eta erromesei Compostelara joateko aukera ematen zien. Horregatik, 1891n, gaur egungo burdinazko zubiak ordezkatu zuen, Eiffel Dorrearen antzeko gurutze-sistemarekin, ingeniaritza garaikideko obra baita.
Zangoza hiriaz gain, Rocaforte eta Gabarderal herriek osatzen dute udalerria, eta 2018. urtearen hasieran, bi herrien artean, 168 biztanle zituzten, guztira.
Zerbitzuak
Ezinbestekoak
- Andre Maria Erreginaren eliza: monumentu nazionala 1889az geroztik, garai eta toki guztietako erromanikoaren obra gorenetako bat da. Portada bikaineko eskulturak eta XV. mendeko kustodia gotikoa dira elizaren pieza baliotsuenak. Eliza erromanikoan Rocamadorreko Ama Birjina dago, jatorriz frantsesa, eta Bide osoan zehar aurkitu daitekeena. Urarekin eta naturarekin zerikusia duten mirariei lotuta dago.
- Santiago eliza: estilo erromaniko berantiarrekoa. Bere bitxietako batzuk hauek dira: San Eloyren erretaula platereskoa, Done Jakue Apostoluaren harrizko estatua bat, dorre almenaduna eta portada erromanikoa. Erromesak bedeinkatzen dira egunero. Portadaren tinpanoan bi erromes daude apostoluaren irudiaren alboetan. Barruan, Kristo miragarri bat gordetzen da –harengana jotzen da ura eskatzeko eta izurriteei eta gaixotasunei aurre egiteko– eta XIV. mendeko Done Jakue Apostoluaren eskultura bat, bi metrokoa.
- Vianako printzearen jauregia: horma-azalera soilak dituen eraikin gotikoak, hiriko harresien testigantza bakarrak, lubanarroaren jatorrizko sakonera gordetzen du.
- Ongay-Vallesantoro jauregia: gaur egungo Kultur Etxea da, eta fatxadan egurrezko teilatu-hegal ikusgarria dago, zaldiekin, lehoiekin eta atlanteekin landua.
- Udaletxea: 1570eko da, eta fatxada errenazentista xumea du, armarriarekin, teilatu-hegal nabarmenarekin eta eraikinaren behealde osoa zeharkatzen duen arkupe moduko galeria bitxi batekin.
- Kale Nagusiko jauregiak: Añueseko jauregia eta ondoko Íñiguez-Abarka jauregia, Sebastianena, non Henrike II.a Albretekoa, Nafarroako erregea, jaio baitzen; eta Paris Íñiguez-Abarka jauregia. Guztietan adreiluzko fatxadak, harrizko beheko solairua eta teilatu-hegal oso landuak nabarmentzen dira.
- San Frantzisko Asiskoaren komentua: XIII. mendeko santu honek erromesaldia egin zuen bere jatorrizko Asistik Santiagora, Zangozatik igaroz, non Espainiako lehen komentu frantziskotarra sortu baitzen. Bere klaustroaren edertasuna bere xumetasunean datza, erritmikoki arku txiki trilobulatuzko galeria arin bat errepikatuz.
- Vadoluengoko San Adrian ermita: hirigune historikotik 1,5 kilometrora dago ermita erromaniko eder hau, eta badu dorrea –ohikoa ez dena– eta Jakako xakeztatua, Donejakue bideko monumentuetan hain ohikoa dena.
ZANGOZA- ELO TRACKA
GERTU DAUDEN TOKI INTERESGARRIAK
- Xabierko gaztelua: dorreek, almenek, harresiek eta ziegek gonbit egiten digute Nafarroako eta turismoaren zaindaria den San Frantzisko Xabierkoa jaio eta bizi zen lekua ezagutzera. Bertan, 'Javieradak' izenez ezagutzen diren erromesaldi herrikoiak egiten dira.
- Leireko San Salbatore monasterioa: Leire mendilerroko hegalean dagoen monasterio oso zaharra da. Bere xarma nagusiak dira XI. mendeko kripta bat, XII. mendeko portada zizelkatua eta Nafarroako lehen erregeen panteoia izan zela. Leireko monasterioan oso gauza berezia ospatzen da, kantu gregorianoa, zeinaren doinuak VIII. mendekoak diren. Leiren, monodia gregorianoak benetako testuinguruan entzuten dira: monjeen liturgiaren ospakizuna, San Salbatore abade-eliza prerromanikoaren esparru paregabean (XI-XII. mendeak).
- Erronkariarren zubia: gaur egun zatituta dago, eta, beraz, ez du betetzen garai bateko funtzioa, Pirinioetako artzainei artaldeekin Aragoi ibaia zeharkatzea ahalbidetzen baitzien Esaren parean.
- Ledeako hiri erromatarra: aztarnategi arkeologiko handi honek Nafarroako lurraldean erromatar inperioak izan zituen villa erromatar ugarietako baten oinplanoa erakusten digu
- Irunberriko arroila: arroila arrokatsu ikusgarria da, Irati ibaiak zeharkatzen du, eta milioika urtetan zehar haren higadurak korridore natural hau sortu du.
Tartean, Irati trenbidearen bide berdea igarotzen da, Espainiako lehen tren elektrikoarena, hain zuzen. Gaur egun, pasealeku natural atsegina da, eta sai arreen bikote askoren habitat naturala ikus daiteke bertan. - Eslavako Santa Criz hiri erromatarra: Foru Komunitateko beste aztarnategi arkeologiko nagusietako bat. Gaur egun bere latindar izena ezagutzen ez dugun arren, foroaren eta nekropoliaren indusketek kriptoportiko bat eta balio arkitektoniko handiko zutabe batzuk atera dituzte argitara.
- Galipentzu: muino batean dagoen Erdi Aroko herria da, Aragoi ibaiaren gaineko talaia. Harresien, kale harriztatuen eta San Salbatore ermitaren aztarnak ditu, kripta erromaniko eder batekin.
- Oibar: Erdi Aroko multzo ederra, kale estu eta harriztatuekin. San Pedro eliza erromanikoa hiru nabetan banatuta dauden Nafarroako bakarrenetakoa da, eta erretaulak San Pedroren martirioa erakusten du, alderantziz gurutziltzatua.
- Kaseda: Erdi Aroko harresien aztarnak ditu, Juan de Anchietak egindako kalitate eskultoriko handiko erretaula eta, kanpoaldean, San Zoiloren ermita gotikoa, bere horma-pinturekin.
BIDEAREN KONDAIRAK:
- Virilaren iturria eta miraria (Leireko monasterioa): Monasteriotik gertu dagoen iturri honetan, Bideko miraririk ezagunenetako bat gertatu zela kontatzen da. Kondairaren arabera, 928an Leireko monasterioko Virila abadea paseatzera joan zen. Iturriaren ondoan eseri zen meditatzen eta urretxindor baten kantua liluraturik entzuten. Handik denbora batera santutegira itzuli zen, baina atera zen egunetik 300 urte igaro zirela ikusi zuen. Garai hartan zeuden monjeek kronika bat aurkitu zuten 300 urteko eskuizkribuetan, non Virila abadearen desagerpenaren berri ematen baitzen.
- San Bartolome ermita, ‘zuhaitzen ermita’ (Rocaforte): XII. mendeko ermitaren sarreran, sendatzeko propietateak dituela esaten den zuhaitz bat dago. Tradizioak dioenez, San Frantzisko Asiskoak gaixo batekin topo egin zuen Santiagorako bidean. Honek gaixoa zaintzeko eskatu zion frai Bernardo de Quintavalleri. Makuluarekin lurra jotzean masustondo bat sortu zen, ospe miragarria lortu zuena.