Encamisar
Ikusi camisa.
Eremu hila
Gotorlekuko inongo puntutik ezin eraso egin zaion hurbilbideko eremua.
Errebellin
Kanpoaldeko gotorleku obra, erdizirkularra edo bi alde dituena angelu irtenarekin; horma-atalaren aurrean eraikitzen zen, kontramalkarrak osatutako bi semigolak dituen horma atalaren aurrean, hain zuzen ere. Bastioi bateko horma-atala, sarbideak eta hegalak babesteko aukera ematen du. Ilargi-erdia ere deitzen zaio.
Erreboteko tiro
Kanoien bidez tiro egiteko modua; bolbora gutxiago jartzen zen tiroa oso zuzena ez izateko, eta modu horretan bide estaliko defendatzaileei eraso egin ahal izateko. Kanoi bateria bide estaliko linearekin lerrokatzen zen, eta bonbek linea hori jotzen zuten lurzoruan eta parapetoan erreboteak egin eta gero. Vauban izan zen sistema horren asmatzailea, XVII. mendeko azken laurdenean.
Eskuila
Haga luzea, mutur batean zurdaz inguratutako zilindro bat duena; tresna horrekin su armen kanoiak garbitzen dira.
Ezponda
Harresiko hormen beheko aldean dagoen sendagarria, nahiko makurtua, harresia sendotzeko eta makina erasotzaileak urruntzeko. Halaber, hormen beheko aldean zulaketa lana eta lur azpiko galeriak saihesteko.
Fabrika
Edozein eraikin edo horren zatia (harresia, ganga) harriz edo adreiluz egina, kareorearekin. Adobez egindakoak ere horrela deitzen dira.
Fortina
Fuerte txikia.
Frontis
Eraikin bateko edo beste gauza bateko aurrealdea.
Fuerte
Barruti harresitua.
Fusil
Su arma, eramangarria, intanteriako soldaduek erabiltzekoa. Arkabuza eta mosketea ordezkatu zituen. Hiru zati ditu: burdinazko edo altzairuzko kanoia, normalean zortzi eta hamar dezimetro arteko luzera duena; tiro egiteko mekanismo bat; eta bi horiei lotuta dagoen kaxa.
Gaindegi
Defentsarako gotorleku obra, barnealdean eta gotorleku baten beste batzuen nabarmen gainetik egiten zena. Horretatik, ingurukoak menderatu eta tiro eginez babesten ziren, etsaiak bereganatuz gero. Oro har, besteen gainetik dauden obrak, lubakien ondoan eraikitzen direnak bretxako bateriak bertan kokatzeko.
Ganga indartu
Eraikitzean bereziki sendotzen zen ganga, setioko gerran obusek eta morteroek botatako jaurtigaiei eusteko modukoa izate aldera; horrela, hornidura eta munizioa babesten ziren.
Ganga
Harmokor lana, edo forma kurboko fabrika, bi hormen arteko aldea -edo ilaran dauden pilare batzuen artekoa- estaltzeko balio duena. Zenbait mota daude, formaren araberako izenak hartzen dituztenak: kanoi-ganga (azalera erdizilindrikoa eta erdi-puntuko arkuko sekzioak dituena); ertz-ganga (hori lortzen da berdinak diren bi kanoi-ganga era perbendikularrean gurutzatuta).
Gargola
Xurrutarria, teilatuetatik datorren uraren hustubidea. Batzuetan animalien figurez apaintzen dira, haietako asko fantasiazkoak direla.
Garita
Dorre txiki, motza eta barne-hutsa, normalean estalita eta saieterak zituena; zaindariak hor babesten eta defendatzen ziren. Bastioiak zituzten gotorlekuetan agertu eta garatu zen.
Gaztelu
Harresiz inguratutako multzoa; horren barnean arma-patio bat egoten da, eta horren inguruan zenbait arete, tartean gutxienez bizileku den dorre bat dagoela. Gotorleku motako eraikina da. Defentsarako beste elementu gehigarri batzuk izan ditzake, esaterako hormak, dorrea, zubiak… eta bizilekua normalean alkazaban edo dorre nagusian egoten zen. Leku estrategikoak defendatzeko eraikitzen zen berez, eta, halaber, pertsonak defendatzeko, jauntxoen boterea ezartzeko, zelatatzeko, eraso egiteko…
Gezi-leiho
Horma batean dagoen irekidura luze eta estua, bertatik tiro egiteko. Normalean kanpoaldea zabalagoa zen, eta horrela zuloa txaranbeldua zen. Hitz generikoa da, eta XIX. mendeko gotorlekuetako fusilarientzat ere erabili zen geroago.
Glazis
Gotorleku modernoen inguruan dagoen lurraldea; malda suabea zuen eta bertan ez zegoen, ez oztoporik, ez landaretzarik, etsaien hurbiltze lanak zailtzeko. Bide estaliaren ertz-ertzeraino iristen zen.
Goarnizio
Gotorleku, gaztelu edo gerra-ontzi bat zaintzen duen tropa.
Gola
Gotorlekutik bastioira doan sarrera, edo alboetako angeluen arteko distantzia. Defentsa obra bateko bi alboen muturrak lotzen dituen lerro zuzena, irudimenezkoa parapetorik ez badu.
Gortina
Gotorleku moderno baten bi bastioien artean dagoen horma-atala.
Gotorlekua
Barruti harresitua: gaztelu bat, ziudadela, eta abar.
Graffiti
Aurreragoko jendeak monumentuetan eskuz egindako idatzia edo marrazkia.
Habe etzan
Zubi bateko galtzadaren alde estatikoa, altxatzen den zatiaren aurretik dagoena; haraino iritsita ere, ez daga aukerarik gurutzatu nahi den lubanarroa malkarretik gainditzeko.
Harlandu
Modu erregularrean eta leunean landutako harrizko bloke handiak, hormak eta harlanduzko arkuak egiteko.
Harlanduxko
Harlandua baino txikiagoa den harrizko blokea, tamaina erregularrekoa, baina okerrago ebakia, landua eta doitua.
Harlanduzko lan
Harlandu ordenatuekin eta elkarri ongi lotutako ilarekin egindako obra.
Harmokorrezko lan
Eraikuntzako sistema tradizionala. Horretan eskuz jartzen dira harriak, bereziki landuak egon gabe (harmokorrak); kare eta harri-koskorrez egindako mortairuaren bidez lotzen zaizkio elkarri. Sendo gelditzeko, haien artean ziri formako harri txikiak kokatzen ziren (zaborrak). Horma eta paramentu asko egin dira teknika hori erabiliz. Harri handienak hormen oinarrietan edo beheko aldean jartzen dira. Batzuetan bi aldeak desberdinak dira, eta kanpoaldekoa landuagoa izaten da. Gotorleku modernoetan errebellinen, kontragoardien eta halakoen golako hormak egiteko erabiltzen dira, hau da, etsaiaren erasoaren arrisku zuzena ez duten horietan.
Harresi
Harresia, harrizko edo adreiluzko horma edo pareta, gotorleku baten inguruan kanpoaldetik babesteko egina. Altua izan behar du, erasotzaileak erraz igo ez daitezen bertatik, baita sendoa ere, horien eraso-metodo guztiei eusteko modukoa. Harresiko bi muturrak elkartu eta harresia bere baitan ixten bada, harresi-barrutia deitzen da.
Harresitua
Harresiz inguratua do babestua.
Horma-atal
Elkarren ondoan dauden bi dorreren edo bi bastioiren artean dagoen horma zatia.
Horma-zulo
Hormetan ageri diren zuloak, eraikuntzako aldamioen langa horizontalak edo solairuen zutabeak bertan bermatzeko erabilitakoak.
Hornabeque
Kanpoaldeko gotorleku-obra, horma-atal bate lotutako bi bastioi erdik osatua. Tenaza izeneko obren erabilera berbera du, baina sendoagoa da, alboetako aurrealdeek eta horma-atalek elkarri babesten diotelako. Horma-atalaren aurrean errebellin bat jartzen zen.
Ilargi-erdi
Ikus errebellin.
Ingurabide
Erdi Aroko harresien gaineko pasabide jarraitua, haien kanpoaldeko perimetroa inguratzen zuena, eta zaindarien eta tiratzaileen babeslekua zena.